Ochroń siebie przed nowotworem. Jak zapobiegać zachorowaniom?

Chorób nowotworowych nie trzeba się bać — lepiej zdobywać o nich wiedzę. W przypadku wielu nowotworów możemy zminimalizować ryzyko ich wystąpienia, a inne możemy skutecznie pokonywać z pomocą nowoczesnej medycyny. Pomaga w tym stosowanie się do prostych zasad i diagnostyka. 

Nowotwór nie taki straszny?

Niezależnie od typu nowotworu, jedno jest pewne – im szybciej zostanie on wykryty, tym większe są szanse na skuteczne leczenie. Przy niektórych nowotworach, jak rak piersi, odsetek wyleczonych pacjentów, u których rozpoznanie nastąpiło w pierwszym stadium, wynosi ponad 90-95%!

Regularne badania profilaktyczne, świadomość własnego ciała i reagowanie na zmiany to najważniejsze zasady. Wczesne objawy często bywają subtelne, dlatego tak ważne jest, aby zwracać uwagę na sygnały, które daje nam organizm. Nie bójmy się też badań — wpiszmy je sobie w kalendarz. Zadbajmy również o taki sam kalendarz dla naszych najbliższych.

Domowa samokontrola — test z apteki

Carci Reagent to test, którego czułość w przypadku nowotworów złośliwych wynosi 99,6%. Oznacza to, że u pacjenta chorującego na nowotwór złośliwy z prawdopodobieństwem 99,6% wynik testu będzie pozytywny.

Jego przeprowadzenie w domu jest niezwykle proste: test przeprowadza się z próbki moczu, a jego wynik jest dostępny już po 5 minutach. Jest bezbolesny i szybki — wymaga dodania 3 ml moczu do ampułki z odczynnikiem. 

Pozytywny wynik oznacza, że w moczu wykryto zbyt wysoką ilość tyrozyny — metabolitu, którego poziom wzrasta m.in. w przypadku nowotworu złośliwego. Nowotwory złośliwe, w tym nowotwory przewodu pokarmowego, płuc czy ginekologiczne, zazwyczaj wiążą się z podniesionym poziomem tyrozyny w moczu. Z tego też względu pozytywny wynik testu wskazuje na konieczność jak najszybszego kontaktu z lekarzem. 

Rak piersi – regularne badania i zdrowy tryb życia

Rak piersi to jeden z najczęściej występujących nowotworów u kobiet. W Polsce każdego roku wykrywa się średnio 22 tys. przypadków.

Jak się chronić? Samobadanie piersi raz w miesiącu to podstawa. Po 40. roku życia należy raz na dwa lata wykonać mammografię, a wszystkim kobietom po 20. roku życia zaleca się wykonywanie USG piersi raz w roku (wielu ginekologów przeprowadza je w trakcie standardowej wizyty).

Utrzymanie prawidłowej masy ciała, regularna aktywność fizyczna oraz ograniczenie spożycia alkoholu to powszechnie znane sposoby chronienia się przed poważnymi chorobami. Dieta bogata w warzywa i owoce również wpływa na obniżenie ryzyka zachorowania na chorobę nowotworową.

Czego unikać? Unikania badań! Lekarze podkreślają, że w wypadku tego nowotworu zbyt późne zgłoszenie się do specjalisty to najczęstszy powód złych rokowań.

Rak płuc – rzucenie palenia i unikanie dymu tytoniowego

Rak płuca to choroba, która najczęściej dotyka palaczy. Statystyki jednak wskazują, że coraz częściej chorują osoby niepalące, w tym narażone na bierne palenie.

Jak się chronić? Najważniejszym krokiem w profilaktyce jest rzucenie palenia, a także unikanie dymu tytoniowego. Dla osób, które już palą, każde ograniczenie liczby wypalanych papierosów może zmniejszyć ryzyko zachorowania. Jednak rak płuc to nie tylko skutek palenia: zapadają na niego również osoby, które często wdychają szkodliwe opary — np. jest diagnozowany u osób stosujących agresywne środki chemiczne w ramach wykonywanej pracy. Niestety, coraz częściej nowotwory płuc są skutkiem smogu. Przed nim efektywnie można się chronić nosząc maski i korzystając z oczyszczaczy powietrza. Najważniejszym badaniem profilaktycznym jest RTG płuc.

Czego unikać? Wszelkich substancji drażniących, które mogą być wdychane: dymu tytoniowego, smogu, silnych substancji chemicznych.

Czerniak – ochrona przed słońcem

Czerniak jest nowotworem złośliwym atakującym skórę. Jego pojawienie się często jest związane z nadmierną ekspozycją na słońce. W Polsce stanowi 2% ogółu zachorowań na nowotwory złośliwe.

Jak się chronić? Ważne jest stosowanie kremów z filtrem UV i noszenie odzieży chroniącej przed promieniowaniem UV. Regularne obserwowanie skóry i poznanie swoich znamion jest bardzo istotne  – każda zmiana w ich wyglądzie powinna być skonsultowana z dermatologiem.

Czego unikać? Ekspozycji na słońce bez ochrony. Uwaga: promienie UV są zagrożeniem oddziałującym cały rok, nie tylko latem, dlatego np. w czasie jazdy na nartach, długich jesiennych spacerów na słońcu również powinniśmy używać kremów z filtrem. 

Rak jelita grubego – dieta i badania profilaktyczne

Nowotwór jelita grubego to również jeden z najczęstszych nowotworów, na który rokrocznie zapada 20 tys. Polaków. 

Jak się chronić? Dieta bogata w błonnik, warzywa i owoce wpływa pozytywnie na zdrowie jelit. Dodatkowo regularne badania kolonoskopowe po 50. roku życia pozwalają wykryć patologiczne zmiany i wprowadzić właściwą terapię. Osoby młodsze też muszą pozostać czujne — powinny obserwować i reagować reagować na wszystkie niepokojące zmiany z przewodu pokarmowego — uczucie pełności, powracające problemy z trawieniem, częste biegunki, bóle w obrębie żołądka lub jelit, czy zaobserwowana krew w kale.

Czego unikać? Tłustego, przetworzonego jedzenia i alkoholu oraz wszystkich produktów, które powodują zaparcia. Udowodniono, że bakterie wytwarzane w jelicie w czasie zaparć sprzyjają rozwojowi nowotworów.

Rak prostaty – regularne badania dla mężczyzn

Rak prostaty dotyka głównie mężczyzn po 50. roku życia. Im wcześniej zdiagnozowany, tym właściwie dobrane leczenie przynosi lepsze efekty.

Jak się chronić? Najważniejsze znaczenie mają regularne badania – zwłaszcza testy PSA (antygen swoisty dla prostaty). Oprócz badań istotnym elementem profilaktyki jest utrzymanie prawidłowej masy ciała. Aktywność fizyczna i zbilansowana dieta mogą zmniejszyć ryzyko zachorowania. Kluczowa jest też obserwacja mikcji (oddawania moczu). Dzięki niej, pacjent może stwierdzić narastające problemy, np. zwężenie strumienia moczu lub wydłużenie czasu mikcji.

Czego unikać? Siedzącego trybu życia pozbawionego aktywności fizycznej, alkoholu i tytoniu.

Rak szyjki macicy – szczepienia i badania cytologiczne

Rak szyjki macicy to nowotwór, który rozwija się głównie w wyniku zakażenia wirusem HPV (wirusem brodawczaka ludzkiego). 

Jak się chronić? W profilaktyce najważniejsze są szczepienia przeciw HPV, które są dostępne zarówno dla dziewcząt, jak i chłopców w ramach NFZ. Regularne badania cytologiczne (tzw. Pap test) pozwalają na wczesne wykrycie zmian przedrakowych, co znacząco zwiększa szanse na wyleczenie.

Czego unikać? Ryzykowne zachowania seksualne zwiększają ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy. Konieczne jest dbanie o regularne cytologie i wizyty u ginekologa (co najmniej raz na rok).

Rak wątroby – unikanie alkoholu i wirusowego zapalenia wątroby

Rak wątroby jest często wynikiem przewlekłych chorób wątroby, takich jak marskość czy wirusowe zapalenie wątroby typu B i C. 

Jak się chronić? Przede wszystkim, dbając o zdrowie ogólne wątroby. Istotna jest profilaktyka wirusowych zapaleń tego organu, np. poprzez szczepienia przeciwko HBV. Stosowanie zasad higieny jak mycie rąk, chroni przed zakażeniami HCV (wirusowym zapaleniem wątroby typu C).

Czego unikać? Alkoholu, tłustych i przetworzonych potraw, a także ryzykownych zachowań mogących skutkować zarażeniem się HCV lub HBV.

Rak jajnika – czujność i badania genetyczne

Rak jajnika często jest trudny do wykrycia we wczesnym stadium, ponieważ objawy mogą być niejednoznaczne. Dlatego tak ważne są regularne badania ginekologiczne oraz czujność na wszelkie niepokojące objawy, które odbiegają w opini pacjentki od normy. 

Jak się chronić? U kobiet obciążonych genetycznie (np. mutacje BRCA1 i BRCA2) istotne jest wykonanie badań genetycznych, które pozwolą na ocenę ryzyka i odpowiednie działania profilaktyczne.

Czego unikać? Braku lub rzadkich wizyt u ginekologa. USG dopochwowe jest jednym z najskuteczniejszych sposobów określenia, czy dzieje się coś niepokojącego.

Świadomość i dbałość o własne zdrowie to najlepszy sposób na to, by zminimalizować ryzyko zachorowań na poważne choroby. Pamiętajmy, że wczesne wykrycie nowotworu daje nam największe szanse na pełne wyleczenie. W tym celu warto wspierać się domowymi badaniami manualnymi (np. piersi, jąder, skóry), jak i testami do samokontroli jak Carci Reagent.